Toramanlı Karagöz – Aziz Murat Aslan

Açıklama

Toramanlı Karagöz – Aziz Murat Aslan

“Perdeyi araladığınızda, sadece bir tiyatro değil; bir toplumun diliyle karşılaşırsınız.”

Bu eser, mizahın tarihine, bedenin temsiline ve anlatı yoluyla özgürlüğün sınırlarına dair düşünen herkese sesleniyor. Karagöz’ün sesi çoğu zaman kahkahayla çıkar; ama o kahkahanın altında her zaman söylenememiş bir şey vardır. Okuyun. Gülün. Düşünün. Ama asla sadece baktığınızla yetinmeyin.

Bazı şeyler gölgede daha iyi anlatılır. Çünkü her dönemin ışığı başkadır. Ama Karagöz’ün gölgesi, yüzyıllardır ne anlatmak istediğini bilir. Bu kitap, Osmanlı gölge tiyatrosunun keskin mizahını, bastırılmış temalarını ve sansürle kurduğu tarihsel dansı yeniden sahneye çıkarıyor. Toramanlı Karagöz, cinsellikten toplumsal ikiyüzlülüğe, mizah yoluyla yapılan eleştiriden figür estetiğine kadar geniş bir yelpazede bir inceleme gerçekleştiriyor.

Falluslu figürler, dans eden bedenler, “günah” ile “gülme” arasında salınan karakterler… Hepsi birer tiyatro figürü olarak değil, bir dönemin suskunluk biçimleri olarak ele alınıyor. Kitap, Felix von Luschan’ın 1889 tarihli gözlemlerini, Münih Devlet Etnografya Müzesi’ndeki Karagöz tasvir koleksiyonlarını, konuyla ilgili kapsamlı bir derlemeyi, çağdaş yorumları ve Hermann Reich’ın Mimus ve Karagöz hipotezini bir araya getirerek, gölgeye düşen imgelerin neyi temsil ettiğini araştırıyor. Osmanlı Türkçesi metinler yine Derya Adıgüzel’in elinde şekilleniyor. Nil Demir ise Felsefe biliminin penceresinden külliyatın 1. kitabına, “Gölgeden Surete, Suretten Hayale, Hayalden Hakikate” giden yolculuğa dair bir deneme gönderiyor.

Aziz Murat Aslan

1980 yılında Tekirdağ’da dünyaya geldi. Lisans ve Yüksek Lisans öğrenimini Yıldız Teknik Üniversitesi’nde 2002 ve 2005 yıllarında Mühendislik alanında tamamladı. Çeşitli Mühendislik firmalarında çalıştıktan sonra uzun yıllar İstanbul Kültür Üniversitesi’nde Öğretim Görevlisi olarak çalıştı. 2008 senesinde gittiği Almanya’nın Karlsruhe ve Bonn şehirlerinde doktora çalışmasını sürdürürken, EnBW firmasında da Proje Mühendisi olarak görev aldı. Bu süreçte Almanya’daki “Karagöz” koleksiyonlarını müzelerde yerinde araştırdı. Pek çok Avrupa müzesinin Karagöz koleksiyonlarının tasnifinde destekler verdi. Türkiye’ye döndükten sonra Hayali Safderi Metin Özlen ile tanıştı ve kendisinden uzun yıllar boyunca Karagöz sanatı alanında nazari bilgiler aldı. Uluslararası İstanbul Kukla Festivali’nin koordinasyonunda muhtelif yıllar çalıştı. Atina, Cluj, Palermo, Rotterdam, Tunis, Tiran gibi Avrupa, Kuzey Afrika ve Balkan şehirlerinde gittiği ekiple beraber Karagöz sanatı ile ülkeyi uluslararası alanda temsil etti. 2020 senesinde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Somut Olmayan Kültürel Miras taşıyıcısı vasfını aldı. 2022 senesinde KOSGEB ve Bakanlıklar desteğiyle Yaşayan Kültür Mirası Desteği ile bir yıl süre zarfında dört Karagöz sanatçısı yetiştirdi. “Karagöz as Art” çevrimiçi sergisine sanatçı ve Misafir Küratör olarak destek verdi. “Meddah: The Storyteller” karma salon sergisinde eserleri ile yer aldı. Yapı Kredi “Karagözüm İki Gözüm” sergisine ve kataloğuna makale, çeviri, eserleri ve koleksiyonundan eserler ile katkıda bulundu. Abdülmecit Efendi Köşkü’nde gerçekleştirilen “İsmi Lazım Değil” adlı sergide özgün bir eseri ile yer aldı. Türkiye, Hong Kong, New York, Semerkant gibi şehirlerde çok sayıda Karma Sergiye katılım gerçekleştirdi. İBB Kültür A.Ş.’nin “Geleneksel Türk Gölge Tiyatrosu – Karagöz” adlı eserine çok sayıda makale ve yazı ile katkıda bulundu. 2024 senesinde Özbekistan Semerkant’ta bir Devlet Üniversitesi’nde Rektör Danışmanı olarak çalıştığı süre zarfında 1. Uluslararası Semerkant Sanat ve Medeni Miras Festivali’nin Sanat Yönetmenliğini gerçekleştirdi. İpek Yolu Turizm ve Kültürel Miras Üniversitesi’nde Karagöz özelinde Somut Olmayan Kültürel Miras adlı lisans düzeyindeki dersi “Açık Ders” formatında öğrencilere sundu. Özbekistan’daki festival bünyesinde de Karagöz sanatını sergiler, belgeseller, atölyeler ve gösteriler ile tanıttı. Kabalcı Yayınevi’nden okuyucusu ile buluşan “Hayal – Min Evvelinden Min Sonrasına Karagöz” adlı araştırma, inceleme ve deneme içerikli kitabın yazarıdır. Halihazırda Ekim 2025 tarihinde gerçekleşecek kişisel sergisi ve mevcut kitabın da içinde yer aldığı Geleneksel Türk Tiyatrosu külliyatı üzerine çalışmalarını sürdürmektedir. İleri seviyede İngilizce, Almanca ve orta seviyede Özbekçe bilmektedir.